No día do pasamento de Engracia

Por Pedro Castelao

Engracia era unha muller especial. Unha mestura imposible entre o bruar dun vendaval do noroeste e a dozura mansa dun solpor.

Tiña a forza dun carballo rexo nun corpo fraco e miúdo. E a inocencia transparente da auga remansada. Era unha muller afable, próxima e sempre disposta. Nunca entendía os chistes e nada facía máis graza que a súa infantil perplexidade ante as gargalladas dos demais. Ela mesma sorría, entre resignada e divertida, da graza involuntaria que causaba a súa anxelical incomprensión. Era xenial vela atenta á seguinte broma para volver quedar novamente no aire. Pero nunca se enfadaba. Ao contrario. Nunca se enfadaba por iso, quero dicir, porque o certo é que non era nada difícil alporizar a Engracia. Pero nela, isto non era un defecto, senón unha virtude.

Ante calquera comentario ferinte da dignidade da muller, ante calquera abuso, inxustiza, maldade ou aldraxe, nada lle importaba a altura, o poder ou o cargo do aldraxante, dáballe igual quen estivese diante e pouco a condicionaban as posibles consecuencias das súas espontáneas e xustas reaccións. Igual ca os tremores de terra obrigan a buscar lugares seguros nos que poñerse a salvo das convulsións sísmicas, así as enérxicas protestas de Engracia apouvigaban ao máis afouto. Endexamais percibín no fondo desas erupcións volcánicas o máis mínimo fondo de velenosa animosidade ou de vivo rancor. Ao contrario, Engracia berraba como berran as nais ou as avoas: coa zapatilla na man pero con bondade no corazón.

Era unha muller especial. Unha muller boa e comprometida. Unha muller na que se podía confiar. Honrada e leal. Sen dobrez. Dunha soa peza. Namorada do evanxeo e namorada de Galicia. Unha feminista relixiosa e unha activista cultural.

Recórdoa conducindo un coche automático, sentada nun coxín, pero como non era moi alta, cando lle daba o sol de fronte, tiña dificultades para ver, porque os parasoles interiores non eran quen de lle dar sombra nos ollos. Pero nada podía con ela. Nada a detiña. Ela sempre ía para diante.

Tiña unha memoria prodixiosa. Nunha ocasión, nos Praceres, recitoume de memoria varios capítulos do evanxeo de Mateo. Recitábao coma un poema aprendido de nena. Porque Engracia sabía moi ben as cousas que aprendera. Tiña experiencia da vida. Recordaba o pasado con moito detalle e reflexionaba con liberdade e valentía. Coñecía a todos ou case todos os subscritores de Encrucillada. Falaba deles con soltura.

Fixo de Encrucillada a súa vida. O seu proxecto de traballo, tempo e sentido. Tiña unha innata capacidade de goberno e unha especial habilidade para a organización. Estaba en todos os detalles. Non se lle escapaba nada e mandaba coa autoridade natural de quen parece que non manda. Foi un exemplo de entrega, autenticidade e fortaleza.

Unha muller especial. Moi especial. Unha muller íntegra e moi sensible que, porén, non pasaba desapercibida. Facíase notar onde estaba, pero sen o máis mínimo desexo de protagonismo deliberado. Era unha muller humilde, nada fachendosa, pero destacaba espontaneamente pola súa propia condición natural. Sen querer. Sen buscalo. Aí estaba sempre ela, asumindo papeis de liderado e de servizo. A súa contribución á historia da Igrexa galega está por escribir, pero non errará nin perderá o tempo quen asuma esa importante tarefa.

Engracia morreu esta noite, pero hai algún tempo xa que todos a botamos moito de menos. Compartimos a esperanza de que o Deus de Xesús que ela amou en vida, non a deixará morrer de vez. Pola contra cremos que Engracia vive eternamente no amor infinito de Deus. Querida Engracia, descansa en paz.

(23 de xaneiro de 2024)